Genel Olarak E-ticaret
Bütün bilgisayar ve iletisim aglarının en büyügü ve yaygını olarak
tanımlanan internet özel ve kamu bilgisayar aglarını kullanarak dünya
çapında ürün, hizmet ve bilginin dagılımını anında (on-line)
gerçeklestirmektedir (Buhalis, 2003:16). Bilgisayar Dünyası Almanagına
göre 2000 yılı itibari ile dünyada internet kullanıcı sayısı 400 milyonu
bulmaktadır. Tahminler çok farklı olsa da bu rakamın 2005 yılında 1
milyar kullanıcı olacagı tahmin edilmektedir Yine 2008 yılı itibari
ile internet kullanıcılarının yarısının online alısveris yapacagı tahmin
edilmektedir. Arastırma firması IDC için
18- 09-2000 tarihinde Silikon Vadesinde John Geralds tarafından yapılan
çalısmaya göre gelecekte elektronik pazaryerleri için yapılan hizmet
sözlesmeleri oldukça kar getirici olacak, en kapsamlısının karı onlarca
milyon dolara varacak ve toplam pazar karı 2004'te 10 milyar doları
bulacaktır (2). Dünyanın önde gelen bagımsız arastırma sirketlerinden
biri olan Merrill Lynch’in Türkiye internet pazarına iliskin olarak
hazırladıgı son raporunda 2004 yılında Türkiye'deki internet kullanıcı
sayısının 10 milyonu bulacagı belirtilmektedir. nternet kullanımı
sayesinde her geçen gün artan elektronik ticaret rakamları ise yine aynı
sekilde her geçen sene artmaktadır ve Türkiye'de 2004 yılında e-ticaret
hacminin 18 milyar doları bulması beklenmektedir. Elektronik ticaret
hacmi ile ilgili beklentiler çok farklı oldugu için 2004 yılı beklentileri
ABD'de 3-7 trilyon USD arasındadır.
Elektronik ticareti (e-ticaret), basit anlamda, hizmetlerin ve
ürünlerin elektronik ortam ve telekomünikasyon sebekeleri aracılıgıyla
üretilmesi, reklamının, satısının ve dagıtımının yapılması olarak
tanımlamak mümkündür. Elektronik ticareti degisik açılardan da
tanımlamak mümkündür. Genel yaklasıma göre dört degisik açı
sayılabilir. Bu açılar söyledir:
• letisim açısından: E-ticaret, ürün, hizmet, bilgi ve
ödemelerin bilgisayar agları ile veya herhangi bir
elektronik ortamda dagıtımıdır.
• sletme süreci açısından: E-ticaret, isletme islem ve is
akıslarının otomasyonu yolu ile teknolojinin
uygulanmasıdır.
• Hizmet açısından: E-ticaret, firma, müsteri ve yönetimin,
maliyetleri düsürürken müsteri hizmet kalitesini
yükseltmek ve hizmet hızını arttırmak isteklerini
gerçeklestirmelerine yardımcı olan bir araçtır.
• Online açısından: E-ticaret, ürün ve bilginin internet ve
diger online hizmetler yardımı ile alım ve satımını
gerçeklestirir.
Elektronik Ticaretin Araçları
Elektronik ticaret en yaygın olarak altı araç yardımı ile
gerçeklestirilmektedir. Bunlar: telefon, faks televizyon, elektronik ödeme
ve para transfer sistemleri, elektronik veri degisimi (EDI) sistemi ve
internettir (3). EDI sistemi ve internet, elektronik ticaret açısından diger
dört klasik araca göre farklı bir konuma sahiptir. Ticaret yapan iki firma
arasında insan faktörü olmaksızın bilgisayarlar aracılıgıyla belge ve bilgi
degisimini saglayabilen EDI sistemi elektronik ticaretin önemli bir
Ekonomik ve Sosyal Arastırmalar Dergisi,
aracıdır. EDI, bir isletmenin diger isletmelerle olan her türlü is evrakı
alısverisininin elektronik olarak ve belirli bir veri standardı yardımıyla
gerçeklestirilmesi islemidir. Bu islem, temel is verilerinin bir
bilgisayardan digerine gönderilmesinde kullanılacak islem setlerinin veya
mesajların standardize edilerek belirli bir formata oturtulması prensibine
dayanmaktadır (4). Diger araçlar arasında ise, FTP, elektronik posta,
elektronik konferans sistemleri ve sözlü mesaj bulunmaktadır. Bunlardan,
dosya tasıma protokolü (FTP-File Transfer Protocol), internete baglı
bilgisayarlar arasında dosya kopyalamaya yarayan araçtır (Glover vd,
2002:31). Elektronik posta ise internet ile dünyanın herhangi bir
yerindeki internet kullanıcısına en kısa zamanda yazılı mesaj gönderen bir araçtır.
